Dit weekend bezocht ik, namens het Instituut voor Retorisch Leiderschap, het congres van stichting Skepsis met Pepijn Vemer. Het thema was overtuigingskracht en de sprekers probeerden het publiek ervan te overtuigen dat rationele argumenten niet overtuigen. Daarvoor is meer nodig.
Gijs Weenink benadrukte het belang van publiek in het debat. De debaters worden het niet eens, maar in het publiek zitten mensen die je kunt en wilt overtuigen. Dan is het verstandig om aardig te zijn.
Roderik van den Bos, die mij in de jaren ’90 heeft leren spreken en tegenwoordig mensen van het roken afhelpt, legde uit dat je mensen VAN de feiten moet overtuigen, niet MET de feiten.
Patricia Wouda, die ik hiervoor ten onrechte niet kende zei heel mooi dat we irrationaliteit moeten gebruiken om bij de ratio te komen. Ze gaf een aardig overzicht van logos, ethos en pathos van Aristoteles.
Richard Engelfriet die ik niet eerder live heb horen spreken, maar wel van enig mailcontact kende, eindigde sterk met de boodschap dat als rationele argumenten niet overtuigen, het misschien rationeel is om het dan op een andere manier te proberen.
De dag werd voortreffelijk voorgezeten door Malou van Hintum, waar ik tien jaar geleden nog mee heb samengewerkt. Ze herkende mij niet meer; we hebben elkaar en onszelf ervan overtuigd dat dat komt omdat ik toen een baard had en nu niet meer.
De vraag die na deze dag blijft hangen is dat als overtuigen met de ratio niet werkt, zet dat dan niet de deur open naar manipulatie of feitenvrij argumenteren? Ik denk dat we hier naar de oude retorici kunnen kijken en instemmend knikken bij hun notie dat een goed spreker ook een goed mens moet zijn. En dus dat bij de opleiding tot redenaar de ethische component misschien wel het allerbelangrijkst is.
