De minister-president houdt op maandag 14 december een redevoering en kondigt daarin een nieuwe lockdown aan.
Deze speech wordt live vanuit het Torentje uitgezonden op televisie. Miljoenen mensen kijken ernaar.
Hierna begint de talkshow M van Margriet van der Linden.
Aangeschoven zijn niet de minsten. Journalisten Kustaw Bessems en Sven Kockelmann, politicus Jesse Klaver en bestuurlijk zwaargewicht Neelie Kroes. Wat vinden zij ervan, wil Van der Linden weten.
En ze vonden er van alles van. Te weinig plaatjes voor Kroes. Waartoe is de lockdown een instrument, had Bessems wel iets meer over willen horen. Kockelmann: Het zwaarste communicatiemiddel dat de minister-president heeft, toespraak tot de natie vanuit het Torentje, Oval Office, Amerikaans. Jesse Klaver miste perspectief.
Allemaal wel vol respect voor de minister-president: ga er maar aanstaan, het is heus niet makkelijk.
Kortom, treurigstemmend gekakel waar niemand wijzer van wordt. Het zijn privémeninkjes. En dat was niet nodig geweest. Al deze mensen hebben grote capaciteiten, maar in zo’n korte tijd iets zinnigs over een toespraak zeggen, dat kunnen ze niet.
Valt ze ook niet kwalijk te nemen, ga er maar aanstaan, het is heus niet makkelijk.
Analyseer speeches systematisch
Maar niet onmogelijk: als je systematisch nadenkt over zo’n speech kun je best wat zinnigs zeggen. Speeches kun je beter analyseren.
Wat is de situatie waarin de redevoering gehouden wordt, wie is het (beoogde) publiek, wat is het doel? Welke keuzes zijn er gemaakt in inhoud, volgorde, stijl en voordracht?
Want daar gaat het om bij het beoordelen van dergelijke speeches: wat vinden we van de keuzes die uiteindelijk gemaakt zijn? Kunnen we ze begrijpen? Kunnen we de effecten inschatten? Het gaat er niet om of ik een plaatje zou willen zien, maar zou het overwogen zijn en afgewezen op valide gronden?
Nog duidelijker: Rutte sprak inderdaad weinig over het vaccin en het perspectief op langere termijn. Ongetwijfeld is daarover nagedacht. Er is gekozen om op de huidige problemen te focussen en het over de lockdown zelf te hebben. Kunnen we een inschatting maken waarom die keuze is gemaakt? Kunnen we zeggen waarom die keuze geslaagd of minder geslaagd is?
Als we op die manier nadenken over het belang en de effectiviteit van de toespraak van de premier, kunnen we wel wat zinnigs zeggen. Over de bestrijding van corona en over de toespraak zelf. Hopelijk gebeurt dat de volgende keer wel.
Natuurlijk wil ik daar bij helpen, met een analyse achteraf, of begeleiding vooraf, zodat je speech goed loopt. Maar als je je er zelf meer in wilt verdiepen, dan kan ik het boek Retorische kritiek van Antoine Braet aanraden. Want speeches kun je beter analyseren.